اثرات آنی آتش سوزی سطحی بر جامعه پرندگان جمگلی (مطالعه موردی: فاضل آباد گرگان)

چکیده آتش سوزی سطحی یکی از مهمترین آشفتگی های محیط زیستی است. در این تحقیق، تغییرات جامعه پرندگان جنگلی و متغیرهای محیط زیستی در دو عرصه جنگلی سوخته و نسوخته در جنگل فاضل آباد گرگان مورد بررسی قرار گرفت. پرندگان و متغیرهای محیط زیستی با روش نمونه برداری مسافتی مورد بررسی قرار گرفتند. در هر یک از 80 نقطه نمونه برداری (40 نقطه نمونه برداری در عرصه جنگلی سوخته و 40 نقطه نمونه برداری در عرصه جنگلی نسوخته) پرندگان در فاصله شعاعی 25 متری و متغیرهای زیستگاهی در فاصله شعاعی 5 متری از هریک از نقاط نمونه برداری شدند. در فصل تولیدمثلی که مقارن با اولین بهار پس از وقوع آتش سوزی بود، تنوع و تراکم کل پرندگان در عرصه جنگلی سوخته بیشتر از عرصه جنگلی نسوخته بود. به علاوه، در فصل غیر تولیدمثلی، تنوع و تراکم کل پرندگان در عرصه جنگلی نسوخته بیشتر از عرصه جنگلی سوخته بود. در فصل تولیدمثلی، گونه های چرخ ریسک بزرگ، چرخ ریسک پس سر سفید، سهره جنگلی و توکای سیاه که در گروه پرندگان دانه خوار درخت زی قرار دارند، دارای تراکم بیشتر در عرصه جنگلی سوخته بودند در حالی که گونه های کمرکلی جنگلی، دارکوب خال دار بزرگ و مگس گیر سینه-سرخ که متعلق به گروه پرندگان آشیان حفره ای هستند، دارای تراکم بیشتر در عرصه جنگلی نسوخته بودند. در فصل غیر تولیدمثلی، گونه های چرخ ریسک بزرگ، چرخ ریسک پس سر سفید، سهره جنگلی، توکای سیاه، کمرکلی جنگلی و دارکوب سوری همگی داری تراکم بیشتر در عرصه جنگلی نسوخته بودند. نوع رفتار تغذیه ای و آشیانه سازی پرندگان بر واکنش آن ها در برابر آتش سوزی موثر است. برای مثال، پرندگان آشیان-حفره ای در برابر آشفتگی و تغییر زیستگاه آسیب پذیرتر بودند. همچنین نتایج نشان دهنده اهمیت زمان سپری شده از وقوع آتش سوزی بود.